Wywłaszczenie – jakie prawa ma osoba wywłaszczana?

Wywłaszczenie nieruchomości zawsze budzi wiele emocji, ponieważ dotyczy jednej z najważniejszych wartości – prawa własności. Choć możliwe jest tylko w wyjątkowych sytuacjach i za słusznym odszkodowaniem, proces ten często wiąże się z licznymi wątpliwościami. Jakie prawa przysługują osobie wywłaszczanej i jak skutecznie z nich korzystać?

Odszkodowanie za wywłaszczenie

Podstawowym prawem osoby wywłaszczanej jest otrzymanie słusznego odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości, czyli odszkodowania ustalonego zgodnie z przepisami prawa. Wycenę przygotowuje rzeczoznawca majątkowy, powołany przez organ prowadzący postępowanie (wojewodę lub starostę). Co do zasady, odszkodowanie wypłacane jest w pieniądzu, choć w niektórych przypadkach możliwe jest przyznanie nieruchomości zamiennej, np. przy inwestycjach przeciwpowodziowych.

Zaliczka na poczet odszkodowania

Osoba wywłaszczana, mająca już decyzję o odszkodowaniu lub decyzję wywłaszczeniową wskazującą kwotę należności, może wystąpić o zaliczkę. Pozwala ona szybciej uzyskać część pieniędzy – w zależności od przypadku 70–100% ustalonej kwoty – jeszcze przed zakończeniem wszystkich procedur odwoławczych.

Premia za szybkie wydanie nieruchomości

W większości przypadków, jeśli osoba wywłaszczana opróżni nieruchomość w krótkim terminie (zwykle 28–30 dni od doręczenia decyzji lub jej ostateczności), przysługuje jej premia w wysokości 5% wartości nieruchomości. Dodatkowo właściciel faktycznie zamieszkujący wywłaszczony dom lub mieszkanie może ubiegać się o jednorazowy dodatek 10 000 zł (zryczałtowany ekwiwalent kosztów przeprowadzki).

Prawo do odwołania

Jeżeli osoba wywłaszczana uważa, że wysokość odszkodowania została zaniżona, może złożyć odwołanie od decyzji w terminie 14 dni. Postępowanie odwoławcze prowadzi organ wyższej instancji, a w razie dalszego sporu istnieje możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego, a następnie – skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W niektórych specyficznych przypadkach (np. wywłaszczenia pod elektrownie jądrowe) procedura odwoławcza w trybie administracyjnym jest wyłączona, a jedyną drogą pozostaje pozew cywilny.

Wywłaszczany może także odwołać się od decyzji o wywłaszczeniu, ale takie decyzje uchylane są niezwykle rzadko. Procedury prowadzące do wydania takiej decyzji są mocno sformalizowane i wymagają współdziałania wielu organów, więc ryzyko poważnego naruszenia prawa jest w ich przypadku minimalne.

Prawo do kontroli wyceny

Osoba wywłaszczana ma prawo do zlecenia sporządzenia własnego operatu szacunkowego przez niezależnego rzeczoznawcę majątkowego. Jeśli operat sporządzony na zlecenie organu zawiera błędy, można go podważyć, przedstawiając tzw. kontroperat. W razie potrzeby możliwe jest również zamówienie oceny operatu przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych (koszty oceny ponosi osoba ją zlecająca).

Wywłaszczenie nieruchomości – co zrobić?

Jeśli Twoja nieruchomość jest przeznaczona do wywłaszczenia lub już otrzymałeś decyzję administracyjną, z którą się nie zgadzasz, nie działaj na własną rękę. Skorzystanie z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie nieruchomości (jak np. prawnicy w kancelarii Inlegis) pozwala skutecznie chronić swoje interesy. Zwiększa szanse na uzyskanie wyższego odszkodowania za wywłaszczenie i ułatwia przejście przez skomplikowane procedury administracyjne.

UDOSTĘPNIJ

Tweetnij