„To w rodzinie wszystko się zaczyna. To w rodzinie przychodzą na świat dzieci, które są przyszłością naszego państwa, dlatego to właśnie dzieci są wyznacznikiem wszystkich działań, jakie podejmujemy jako rząd Prawa i Sprawiedliwości” – powiedziała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
W Polsce funkcjonuje obecnie wiele programów kierowanych do dzieci i rodziców. To program „Rodzina 500 Plus”, który od 1 stycznia 2024 r. będzie funkcjonował w nowej odsłonie – w jego ramach rodziny będą mogły otrzymywać to świadczenie w zwiększonej do 800 zł wysokości. Dotychczas rząd przekazał w ramach tego programu ponad 230 mld złotych.
„Poza wysokością świadczenia, w programie nic się nie zmieni. Program 800 plus przede wszystkim ma służyć temu, aby pokazać, jak ważna jest rodzina. Rodzina powinna mieć wsparcie ze strony państwa i my to wsparcie cały czas realizujemy i realizować będziemy” – wskazała Marlena Maląg.
W ostatnich latach poza świadczeniem wychowawczym wprowadzono szeroką ofertę innych instrumentów wsparcia rodzin, realizowanych w ramach rządowych programów. Jednym z nich jest „Dobry Start”, który ma na celu wyrównywanie szans wśród uczniów. Wsparciem z programu zostały objęte wszystkie rodziny z dziećmi w wieku szkolnym bez względu na dochód. To wsparcie w wysokości 300 zł na uczące się dzieci w wieku do ukończenia 20. roku życia (24. roku życia w przypadku dzieci niepełnosprawnych), niezależnie od dochodu rodziny. Na ten program przeznaczono 6,6 mld złotych.
Obecny rząd w 2022 r. wprowadził nowe instrumenty finansowego wsparcia rodzin w postaci rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz dofinansowania do pobytu dziecka w instytucji opieki dla dzieci do lat 3.
Rodzinny kapitał opiekuńczy jest świadczeniem wypłacanym rodzicom na pokrycie kosztów opieki nad drugim dzieckiem w okresie od 12. miesiąca życia tego dziecka do końca miesiąca, w którym dziecko to kończy 35. miesiąc życia. W sumie to 12 tys. zł wsparcia, a rodzice sami wybierają czy chcą otrzymywać po 1 tys. zł miesięcznie przez rok, czy po 500 zł miesięcznie przez dwa lata. Wsparcie to jest niezależne od dochodów rodziny.
Uzupełnieniem rodzinnego kapitału opiekuńczego jest dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Dofinansowanie jest świadczeniem przeznaczonym dla rodziców, których dzieci są objęte opieką instytucjonalną w instytucjach opieki i nie korzysta z rodzinnego kapitału opiekuńczego. Wynosi 400 zł miesięcznie, ale nie więcej niż wysokość opłaty ponoszonej przez rodzica za pobyt dziecka w instytucji. Rozwiązanie weszło w życie 1 kwietnia 2022 r., a przyznaje i wypłaca je ZUS. Dofinansowanie jest przekazywane przez ZUS bezpośrednio podmiotowi prowadzącemu instytucję opieki.
Ważnym elementem polityki prorodzinnej jest także program „Maluch+”, którego celem jest zwiększenie dostępności terytorialnej i finansowej miejsc opieki w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów dla wszystkich dzieci, w tym dzieci z niepełnosprawnościami oraz wymagających szczególnej opieki. Na nową edycję tego programu zostanie przeznaczone 5,5 mld złotych.
Ponadto rodzicom do ukończenia przez dziecko 18. roku życia lub ukończenia nauki w szkole, (jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia albo do 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności), przysługuje zasiłek rodzinny. Warunkiem uzyskania prawa do pobierania zasiłku rodzinnego jest spełnienie kryterium dochodowego, które wynosi 674 zł miesięcznie na osobę w rodzinie lub 764 zł, jeśli członkiem rodziny jest niepełnosprawne dziecko. Nie oznacza to, że osoby, które przekroczą ten próg nie mają prawa do zasiłku. W ich przypadku obowiązuje tzw. mechanizm „złotówka za złotówkę”.
Osobom sprawującym opiekę nad dzieckiem, które z powodu swojej sytuacji zawodowej nie mogą skorzystać z zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego, przysługuje świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł miesięcznie. Ze wsparcia tego mogą skorzystać na przykład osoby bezrobotne, studenci czy pracujący na umowę o dzieło.
W rodzinach, w których dochód na osobę nie przekracza 1922 zł netto, rodzicom przysługuje tzw. becikowe, czyli jednorazowa zapomoga w wysokości 1000 zł z tytułu urodzenia się dziecka.
Oprócz programów dedykowanych bezpośrednio rodzinie i dzieciom, wprowadzono także nowe rozwiązania w kodeksie pracy – pracę zdalną i nowe, obligatoryjne dla pracodawców, urlopy przysługujące rodzicom.
„Właśnie te rozwiązania ułatwiają, szczególnie młodym rodzicom, godzenie ról – rodzica i pracownika” – powiedziała minister Maląg.
„Środki, jakie przeznaczamy na rzecz rodzin, to nie wydatek, a inwestycja w silną i niezależną Polskę. Wdrożone programy sprawiły, że rodziny mogą pozwolić sobie na dużo więcej, nie martwiąc się o lepsze jutro” – podkreśla minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
